مقاله نقش روابط عمومی در گسترش افکار عمومی

دانشگاه جامع علمی کاربردی واحد 48 فرهنگ و هنر تهران

اولین سخن
خاص گرایی های فرهنگی، قشری، قومی، جنسی در اغلب جوامع توسعه نیافته یا در حال توسعه از جمله جامعه ما به مثابه یک مانع اساسی در توسعه «روابط عمومی» خود نمایی می کند. گویا اصراری است که نگرش عموم مردم نسبت به مسایل یک سازمان یا وزارتخانه یا شرکت، متاثر از نگرش های سنتی یا نگرش های تعیین شده، توسط یک قشر یا گروه، بدون هیچ تغییری ادامه پیدا کند. غافل از این که اگر نگرشی در تعارض با سایر نگرش ها قرار نگیرد، در بستر افکار عمومی جای نمی گیرد و اگر در بستر افکار عمومی قرار نگیرد در تعامل با جامعه واقع نخواهد شد.

به عبارتی شفاف تر برای رسیدن به تفاهم در یک نگرش، باید در جامعه ایجاد ذهنیت کرد و این ذهنیت را در تعارض و تطابق با ذهنیت های متمایز هم موضوع هدایت کرد تا به عینیت تبدیل شود و چون در این حرکت خود موضوع، مسیرتعالی و توسعه را می پیماید، دایم در معرض نو شدن و در چالش های علمی و منطقی زنده و پویا باقی می ماند.

افکار عمومی محصول جدل ها و گفت و شنودهای درون جامعه است. افکار عمومی نیرویی نهان و آشکار است که محصول تعامل اجتماعی است. در هر شرایط اجتماعی چه بخواهیم و چه نخواهیم، پدیده هایی که با زندگی مردم و چگونگی بودن و شدن آن ها ارتباط دارند، در افکار عمومی حضور دارند. در جوامع بسته و دچار انسداد، جریان افکار عمومی پنهان است. اما در جوامع توسعه یافته، آشکار است افکار عمومی با مفاهیمی مانند وفاق عمومی، آداب و رسوم، احساسات و عواطف متفاوت است. افکار عمومی قابل تغییر است. جای چون و چرا دارد و به همین علت قابل هدایت است. قابل ترمیم است و قابل تشدید است. می توان آن را به وجود آورد یا از ایجاد آن پیشگیری کرد.

روابط عمومی موفق با توجه به افکار عمومی برنامه های خود را تنظیم می کند. مهندسی افکار عمومی سازمان ها، نهادها و وزارتخانه ها با حضور روابط عمومی و توسط روابط عمومی صورت می گیرد.

روابط عمومی است که با «نظرسنجی» یا «افکارسنجی» جریان افکار عمومی را می شناسد و برای ترمیم، تغییر، تشدید یا همراهی با آن برنامه ریزی می کند. روابط عمومی است که می داند نباید با افکار عمومی مقابله کند بلکه باید با آن همراه شود یا در آن تغییر به وجود آورد.

ارتباط جمعی یا عمومی
ارتباط جمعی یا عمومی تعبیر جدیدی است که جامعه شناسان آمریکایی برای مفهوم MassMedia به کار برده اند. این واژه که از ریشه لاتین media (وسایل) و اصطلاح انگلیسی Mass یا توده تشکیل شده است. از نظر لغوی به معنای ابزارهایی است که از طریق آنها می توان با افرادی به طور جداگانه یا با گروه های خاص و همگون و جماعت کثیری از مردم به صورت یکسان دسترسی پیدا کرد. امروزه این وسایل عبارتند از: روزنامه، رادیو، تلویزیون، سینما و اعلانات. بدیهی است که در میان ابزارهای پخش پیام روزنامه و رادیو و تلویزیون دارای نکات مشترکی است چرا که پیام های آنها به صورت متناوب پخش می شود.

بنابراین در تعریف ارتباط جمعی می توان گفت:
ارتباط جمعی یا عمومی انتقال اطلاعات با وسایلی چون (روزنامه- کتاب- امواج، رادیو، تلویزیون و …) برای گروه غیر محدودی از مردم با سرعت زیاد است این نوع ارتباط هم به نوبه خود دارای ویژگی هایی است.

1- ناآشنا بودن و پراکنده بودن پیام گیران:
در این قسمت اشاره به سطح اطلاعات و آگاهیهای افراد مختلف جامعه نسبت به موضوعات مختلف دارد و همچنین پراکندگی و گسترده بودن افرادی که در حوزه گیرنده پیام قرار دارند.

2- بازگشت پیام یا بازخورد با تاخیر
به علت گستردگی پیام در هنگام فرستادن ان و همچنین گسترده بودن مخاطبین تاثیر و بازخورد پیام با تاخیر مواجه خواهد شد.

3- سرعت عمل زیاد
که به نوع ارتباط در وسایل ارتباط جمعی بستگی دارد که معمولاً در رسانه هایی همچون تلویزیون و رادیو این سرعت بیشتر دیده می شود.

4- تکثیر پیام
پیام به سرعت انتشار می یابد و حتی افکار عمومی نیز در این تکثیر نقش ویژه ای دارند.

5- ارتباط سطحی و ناپایدار:
به دلیل گسترده بودن موضوعات در پیام ها و تسریع بودن آن تاثیر آن در افراد به صورت سطحی خواهد بود.

6- پیام های انبوه
با گسترده شدن وسایل ارتباط جمعی به مراتب پیام ها نیز به فراوانی افزایش خواهد یافت.

7- قابل رویت نبودن آثار پیام
این مشکل ویژه در این گونه وسایل ارتباط جمعی همواره فکر اندیشمندان را به خود مشغول کرده که چگونه تاثیر پیام را در افراد مختلف با آگاهیهای متفاوت بتوانند در آنها مشاهده نمایند.

افکار عمومی (Public opinion) یکی از جنجالی ترین موضوعات در علوم اجتماعی است که از دو واژه poll (نظرخواهی) و Public (عمومی، عامه) گرفته شده است. افکار عمومی برخاسته از ضمیر باطن یک ملت و نوعی واکنش مردم است نسبت به موضوعی که در سرنوشت آنها تاثیر می گذارد این واژه در اصل (Doxa) به معنی نظر بوده است.

آلن بیرو در تعریف آن می نویسد: افکار عمومی عبارتند از «طرز تلقی و واکنش جمعی و مشهود اکثریت افراد یک جامعه در مقابل رویدادهای اجتماعی که اغلب مهم تلقی می شوند.»

گابریل تارد که او را بنیانگذار افکار عمومی علمی می دانند درباره آن می گوید:
«افکار عمومی داوری توده های مردم درباره مسایل روز است» به عبارتی دیگر افکار عمومی نظرات اکثریت مردم را در یک زمان معین نشان می دهد. هنگامی که مساله ای برای مردم مهم باشد و با منافع آنها ارتباط پیدا بکند افکار عمومی شکل می گیرد، ممکن است بر اساس پیش داوری باشد و یا از شایعه تاثیر بپذیرد.

مطالعه افکار عمومی و شناخت آن که ارتباط نزدیکی به شناخت مردم دارد. از قرن ها پیش مورد توجه سیاست گذاران (اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی) بوده است. به دنبال آن از ده ها سال پیش در کشورهای مردم سالار جهان تبدیل به یک مساله موثر و با اهمیت شده است و مردم و حکومت های این گونه کشورها هر روز جایگاه والاتری برای ان قایل می شوند در واقع باید گفت این گونه کشورها همواره بر اساس نظرات مردم به تصمیم گیری می پردازند و یا اقدامات خود را اصلاح می نمایند. آگاهی از افکار عمومی مردم از مهمترین نیازهای هر دولت است آنان به خوبی می دانند که افکار عمومی در یک سیستم دموکراتیک می تواند شخص یا گروهی را بر قدرت بنشاند و یا از آن خارج سازد.

در حکومت های مردم سالار اطلاع از این که مردم به چه فکر می کنند و نظراتشان نسبت به مسایل چگونه است از اهمیت زیادی برخوردار است. چرا که بدین وسیله نهادها، سازمان ها، موسسات، کارخانجات و شخصیت ها به مقبولیت خدمات خود پی می برند و از طریق بازسازی خود یا گاه با نفوذ بر افکار عمومی آن را جلب و یا به سمت منافع خود سوق می دهند.